ก่อนอื่นเรามาดูความหมายที่แตกต่างกันระหว่างยางก้อนถ้วยกับ ขี้ยาง กันก่อน

ยางก้อนถ้วย หรือ ยางก้อน คือ น้ำยางที่ถูกเติมสารเคมีลงไป ทำให้เกิดการจับตัวเป็นก้อนยาง

ขี้ยาง คือ เศษยางที่ติดอยู่ตามถ้วยรองน้ำยาง หลังจากกรีดยางและเทน้ำยางจากถ้วยลงถัง จะมีน้ำยางบางส่วนติดอยู่ที่ถ้วยรองน้ำยาง ซึ่งเมื่อแห้งก็จะแข็งตัวเป็นขี้ยาง

ลักษณะของยางก้อนถ้วยที่ดีจะเป็นรูปถ้วย สะอาด สีสวย ไม่มีสิ่งสกปรกเจือปะปน ปราศจากกลิ่นเหม็น โดยมีน้ำหนัก 80-500 กรัม

วิธีการทำยางก้อนถ้วย

วิธีที่ 1 ทำยางก้อนถ้วยด้วย กรดน้ำส้มสู้ฝน ตราเสือ ทำยางก้อนถ้วย

วิธีที่ 2 ทำยางก้อนถ้วยด้วย น้ำส้มยางตราเสือ

น้ำส้มยางตราเสือ ทั้งรุ่นขวดดำ และ ขวดพลาสติก สามารถนำไปใช้ทำได้ ทั้งยางแผ่น และ ยางก้อนถ้วย

การทำยางก้อนถ้วยด้วยน้ำส้มยางจะต้องนำไปผสมน้ำก่อน ซึ่งมีข้อดี คือ ความประหยัด

ขั้นตอนในการผสมน้ำส้มยางกับน้ำ และวิธีใช้ทำยางก้อนถ้วย มีดังนี้

1. เตรียมน้ำสะอาด 3 ลิตร (หรือ 3 กิโลกรัม) จากนั้น ค่อย ๆ เท น้ำส้มยาง 1 ขวด ลงในน้ำที่เตรียมไว้ ผสมให้เข้ากัน

2. นำไปใส่ขวดพลาสติก เจาะรูเล็ก ๆ เพื่อนำไปใช้หยดลงในถ้วยน้ำยางเพื่อทำยางก้อนถ้วย

3. บีบกรดน้ำส้ม 2-3 หยด ลงในถ้วยน้ำยาง

4. ใช้ช้อนคนให้เข้ากัน ยางจะแข็งตัวภายใน 2-3 นาที

น้ำส้มยาง ตราเสือ 1 ขวด เมื่อนำไปผสมน้ำแล้ว จะสามารถใช้หยดเพื่อทำยางก้อนถ้วยได้ถึง 1200 ต้น

วิธีการอย่างละเอียดในการ หยดกรดน้ำส้มเสือสู้ฝน และ น้ำส้มยางตราเสือ ลงในถ้วยน้ำยาง เพื่อทำยางก้อนถ้วย

ให้ทำการลอกเส้นขี้ยางออกจากหน้ายางที่กรีด และเช็ดทำความสะอาดถ้วยรองน้ำยางให้สะอาด จากนั้นกรีดยางตามปกติทั้งแปลง จนกระทั่งเมื่อน้ำยางจากต้นที่กรีดไว้หยุดไหล ให้หยอดน้ำกรดที่เตรียมใส่ขวดไว้ลงไปประมาณ 2-3 หยด โดยการหยอดกรด จะหยอดใส่มาก หรือน้อย ต้องขึ้นอยู่กับปริมาณน้ำยางในถ้วย จากนั้นก็ทำการคนให้เข้ากัน รอประมาณ 2-3 นาที ยางก็จะเริ่มจับตัวเป็นก้อน

เมื่อเสร็จแล้วทิ้งไว้ให้น้ำยางจับตัวเป็นยางก้อนถ้วย โดยค่อยมาเก็บยางดังกล่าวในวันรุ่งขึ้นที่ทำการกรีดยาง

การทำยางก้อนถ้วยด้วยวิธีนี้ น้ำยางจะจับตัวได้อย่างรวดเร็ว ภายในเวลา 1 ชั่วโมงเท่านั้น เป็นวิธีที่เหมาะกับพื้นที่ซึ่งมีฝนตกชุก หรือในช่วงฤดูฝน

การทำยางก้อนถ้วยด้วยวิธีข้างต้นทำได้ไม่ยาก แม้แต่ชาวสวนยางมือใหม่ก็สามารถทำได้ เพราะเป็นมาตรฐานที่ถูกกำหนดขึ้นมาเป็นแนวทางให้ชาวสวนยางปฏิบัติ

ยางก้อนถ้วยที่ดีจะต้องเป็นยางที่กรีดแล้วปล่อยให้น้ำยางจับตัวในถ้วยด้วยการหยอดน้ำกรดหรือจับตัวตามธรรมชาติ ซึ่งกรดที่ใช้จะเป็นกรดน้ำส้มยาง

คุณลักษณะประการสำคัญของยางก้อนถ้วยที่ดี คือ สะอาด ปราศจากสิ่งปลอมปน ไม่ว่าจะเป็น ดิน ทราย กรวด หิน เศษไม้ เป็นต้น และจะต้องมีสีตามธรรมชาติ น้ำหนักอยู่ที่ประมาณ 80-500 กรัม มีเปอร์เซ็นต์เนื้อยางแห้งประมาณ 60 เปอร์เซ็นต์

ยางก้อนถ้วยที่ทำการซื้อขาย ไม่ควรมีอายุเกิน 4 วัน และมีความชื้นอยู่ที่ประมาณ 40 เปอร์เซ็นต์

หากเกษตรกรชาวสวนยาง สามารถผลิตยางก้อนถ้วยได้ตามที่แนะนำมาแล้ว จะทำให้ขายได้ราคาดี เพราะคุณภาพยางมีผลต่อการนำไปผลิตยางแท่งเพื่อส่งออก ผู้ซื้อจึงแบ่งเกรดคุณภาพของยางก้อนถ้วยไว้ หากมีคุณภาพสูง ก็จะรับซื้อในราคาที่สูงด้วยเช่นกัน

กรดฟอร์มิคเข้มข้น 10 ช้อนแกง ผสมน้ำสะอาด 3 ลิตร นำกรดที่ผสมแล้วใส่ขวด
นำไปหยอดถ้วยยางประมาณ 1 ช้อนแกง (15-20 ซีซี ) แล้วกวนให้เข้ากัน

การซื้อขายยางก้อนถ้วย

ผู้รับซื้อจะทำการประเมินราคาจากเปอร์เซ็นต์ความชื้นที่อยู่ในก้อนยางถ้วย ซึ่งโดยทั่วไปแล้วยางกรีด 2 มีด ที่นำไปผึ่งไว้ 3 วัน จะมีความชื้นเฉลี่ยอยู่ที่ 45% และมีปริมาณเนื้อยางแห้ง 55% ซึ่งราคาก็จะอ้างอิงตรงกับราคายางแผ่นดิบชั้น 3

แต่ถ้ายางก้อนถ้วยมีเศษปลอมปน ไม่สะอาด ก็จะถูกหักราคาประมาณกิโลกรัมละ 5-10 บาท ขึ้นอยู่กับชนิดและปริมาณของสิ่งปลอมปน

ดังนั้นเพื่อให้ได้รับผลตอบแทนที่คุ้มค่า อีกทั้งยังเป็นการสนับสนุนอุตสาหกรรมยางแท่งของไทยให้มั่นคง ชาวสวนยางที่ผลิตยางถ้วยส่งโรงงาน ควรที่จะเพิ่มความใส่ใจในเรื่องความสะอาดของผลผลิต เพื่อประโยชน์สูงสำหรับทุกฝ่าย